Διδασκαλία φωνητικής: Γιατί να το κάνεις επάγγελμα

Ο Μιχάλης Σμέρος είναι καθηγητής φωνητικής και ιδρυτής του Studio Phonetics. Με χαρά μίλησε στο jobstoday.gr για το επάγγελμα του, γιατί το αγαπάει, για τις δυσκολίες που αντιμετώπισε στην εύρεση εργασίας και δίνει τις κατάλληλες συμβουλές σε όποιον θελήσει να ασχοληθεί επαγγελματικά με το τραγούδι και την φωνητική.

Πώς νιώθετε την ώρα της διδασκαλίας;

Νιώθω ότι προσφέρω κοινωνικό έργο, ότι βοηθάω μία ψυχή να βρει την καλύτερη τραγουδιστική φωνή της, νιώθω άλλες φορές κόπο, άλλες φορές χαρά. Είναι ένα δύσκολο μονοπάτι, κάθε ομάδα που κάνω με κάθε άνθρωπο ξεχωριστά είναι ένα μοναδικό ταξίδι, θυμάμαι τα όρια κάθε φωνής που έχω απέναντί μου και τί μπορεί να κάνει και τι όχι. Νιώθω ενέργεια και προσφέρομαι ακόμη περισσότερο όταν βλέπω τον μαθητή μου να προσπαθεί να προοδεύσει και νιώθω βαρεμάρα όταν έχω απέναντί μου κάποιον που δεν τον νοιάζει ιδιαίτερα η πρόοδος και απλά έρχεται για να ξεσκάει, με κουράζει πολύ αυτό. Εννοείται πως το μάθημα φωνητικής είναι διασκέδαση και απαιτούμε σε κάθε μάθημα να περνάμε ευχάριστα αλλά να υπάρχει και πρόοδος. Έχει τύχει να έχω σηκωθεί από το πιάνο που κάνω τις ασκήσεις και να λέω ευγενικά στο μαθητή, «συγγνώμη δεν μπορώ άλλο», και έχει τύχει να κλαίω από χαρά όταν κάποιος μαθητής μου καταφέρνει να τραγουδάει υπέροχα, να δίνει δηλαδή ο κόπος μας καρπούς.

Τι είναι αυτό που σας γοήτευσε στο τραγούδι και στην φωνητική;

Η σχέση μου με την μουσική και το τραγούδι δημιουργήθηκε σε πολύ μικρή ηλικία. Θυμάμαι χαρακτηριστικά την μητέρα μου να λέει ότι δεν σταμάταγα να τραγουδάω όταν πηγαίναμε με τον μπαμπά και με αυτήν εκδρομούλες με το αμάξι. Συνέχισα ως λάτρης της μουσικής ακούγοντας ελληνική μουσική αλλά και ξένη, λαϊκό, έντεχνο, pop, rock, heavy metal και άλλα διάφορα. Στην εφηβεία συνάντησα την Βυζαντινή μουσική, την οποία και σπούδασα και απέκτησα αρκετή εμπειρία ως μαθητευόμενος ισοκράτης δίπλα στον Ιεροψάλτη και καθηγητή Βυζαντινής μουσικής κ. Βασίλειο Μπίκο ο οποίος είναι και δεύτερος ξάδελφός μου. Εκεί όμως που αποφάσισα να ασχοληθώ με το τραγούδι ήταν όταν ένα βράδυ παραβρέθηκα σε ένα μπαρ που παίζανε ζωντανή μουσική δύο άτομα, ο ένας έπαιζε κιθάρα κι ο άλλος πιάνο. Ήταν καλοκαίρι, ήμουν περίπου 20 χρονών και αισθάνθηκα ακούγοντάς τους ότι θέλω να κάνω κι εγώ το ίδιο. Ένιωσα πλήρης και ευτυχισμένος, ζωντανός, μαγνητισμένος, γοητευμένος όπως λέει και η ερώτησή σας. Έπειτα άρχισα να τραγουδάω με φίλους μου και σιγά σιγά γνώρισα και άλλους μουσικούς, μέχρι που με ζητήσανε από μία μπάντα που είχε δισκογραφική δουλειά, με εξαιρετική μουσική και εκεί πήρα την απόφαση να σπουδάσω το αντικείμενο της Φωνητικής για να μπορέσω να μάθω τους νόμους και την τεχνική που διέπουν την φωνή μας. Και ακόμη μαθαίνω.

Τι χρειάζεται να έχει κάποιος για να γίνει καθηγητής φωνητικής;

Εμπειρία μεγάλη στο τραγούδι. Σωστές θεωρητικές βάσεις. Υπομονή και αγάπη. Να μην σταματήσει να προοδεύει ο ίδιος. Να μην σκεφτεί ποτέ ότι τα ξέρει όλα ακόμη κι αν βλέπει ότι βοηθάει κάποιον να βρίσκει την φωνή του. Να διδάσκει αυτό το οποίο τραγουδάει. Δεν γίνεται να τραγουδάς όπερες και να διδάσκεις κάποιον που θέλει να τραγουδήσει μοντέρνο. Για να διδάξεις κάτι καλά πρέπει να το έχεις εξασκήσει πολύ, να έχεις μάθει τα μυστικά του στην πράξη. Για μένα δάσκαλος φωνητικής δεν είναι αυτός που έχει πτυχία και περγαμηνές. Έρχονται και μου ζητάνε θέση για να διδάξουν στο στούντιο. Κάποιοι με πάρα πολλά πτυχία. Το πρώτο που θέλω να ακούσω όμως είναι το πώς τραγουδάνε. Επίσης αυτό που λέω στους μαθητές μου συνέχεια είναι το ότι δάσκαλος δεν είναι κανένας ποτέ. Όλοι είμαστε μαθητές. Απλά κάποιοι έχουν προχωρήσει περισσότερο και είναι έτοιμοι να βοηθήσουν αυτούς που έρχονται.

Τι αγαπάτε περισσότερο στην εργασία σας και τι λιγότερο;

 Αγαπάω να βλέπω τον μαθητή μου να προοδεύει. Με στεναχωρεί όταν δεν εργάζεται και δεν προσπαθεί. Νιώθω ότι δεν κατάφερα να τον εμπνεύσω ή ο ίδιος έχασε την επιθυμία του για πρόοδο. Αγαπώ την στιγμή, από την άλλη, που θα φύγει ο μαθητής από το μάθημα χαρούμενος, ικανοποιημένος. Βέβαια αυτό οφείλεται και στη μουσική. Η μουσική είναι μαγεία. Το 99% που έρχονται στη σχολή μας για μάθημα, φεύγουν με ελαφρά τη καρδία όπως λένε. Είναι ψυχοθεραπεία.

Τι θυμάστε εντονότερα από την πρώτη φορά που διδάξατε φωνητική σε κάποιο άτομο;

Θυμάμαι την αγωνία μου και την επιθυμία μου να τα πάω καλά. Στηρίχθηκα σε αυτά που ήξερα μέσω της δασκάλας μου, της Φώφης Ιουλιέτας Καχραμάνογλου, και προσπάθησα να κάνω τα ίδια. Έπειτα άρχισαν να μου βγαίνουν να πω κάποια πράγματα που είχα αποκομίσει από την εμπειρία μου. Ένιωσα να γεννιέται κάτι. Ότι μπορούσα να το κάνω. Δεν το είχα ξαναδοκιμάσει ποτέ. Τελειώνοντας το μάθημα άρχισα να πιστεύω ότι μπορώ. Βέβαια τίποτα δεν θα γινόταν αν ο Διονύσης Σπυρόπουλος της πολυφωνικής μουσικής σχολής στο Κερατσίνι δεν μου είχε δώσει την ευκαιρία να δοκιμάσω. Τον ευχαριστώ δημοσίως, όπως ευχαριστώ και τον Βασίλειο Μπίκο ο οποίος είναι καθηγητής βυζαντινής μουσικής στο Αίγιο, γιατί ξεκίνησα μαζί του να ψέλνω και με έβαλε στην φωνητική μουσική. Και βέβαια την δασκάλα μου Φώφη, η οποία ήταν τραγουδίστρια της όπερας, στο San Carlo της Νάπολης και βέβαια στη Scale di Milano.

Ως καθηγητής φωνητικής, υπήρξε μία δύσκολη στιγμή που έπρεπε να αντιμετωπίσετε;

 Βεβαίως. Ήταν κάποτε ένας μαθητής που δεν προόδευε. Του είχα επισημάνει επανειλημμένως αυτή την κατάσταση. Ερχόταν στο μάθημα περισσότερο για να τον κάνω να αισθανθεί καλά από τα προβλήματα που είχε πάρα για να εξασκήσει τη φωνή του και να εξελιχθεί. Κάποια στιγμή επειδή ίσως ένιωσε κι αυτός ότι δεν ήμουνα κι εγώ οκ πλέον με αυτή τη συμπεριφορά, σταμάτησε να προσπαθεί. Οπότε εκεί του ανακοίνωσα με στεναχώρια αλλά με αποφασιστικότητα ότι πρέπει να σταματήσουμε εδώ. Κι έτσι κι έγινε. Ήταν από τις πιο δύσκολες στιγμές.

Στην εύρεση εργασίας στο παρελθόν είχατε αντιμετωπίσει ποτέ κάποια δυσκολία;

 Βεβαίως! Το επάγγελμα μας υπόκειται σε συνεχή ανταγωνισμό όπως όλα τα ελεύθερα επαγγέλματα. Θυμάμαι όταν δεν υπήρχε ακόμη το Internet στην Ελλάδα, προσπαθούσα να βάλω αγγελίες σε όλα τα έντυπα μέσα εκείνης της εποχής ώστε να δει κάποιος υποψήφιος μαθητής την αγγελία μου και να με προτιμήσει. Βεβαίως το κείμενο της αγγελίας έπαιζε σημαντικό ρόλο για την προσέλκυση κάποιου ενδιαφερόμενου. Θυμάμαι κάποτε μου το είπε κάποιος αυτό, το ότι δηλαδή τον κέρδισε το κείμενο της αγγελίας. Με αυτόν τον μαθητή βέβαια μετά εργαστήκαμε πάνω στη φωνή του τα επόμενα 5 χρόνια. Και μάλιστα στο 1ο μάθημα μου το είχε καταστήσει σαφές. Έχω κάνει, μου είπε, 10 χρόνια μαθήματα, χωρίς αποτέλεσμα. Δεν έχω χρόνο για χάσιμο. Ούτε εγώ είχα. Λέγεται Στέλιος Θεοδωρακόπουλος και ήταν επαγγελματίας μπουζουξής όταν ήταν νεότερος και είχε συνεργαστεί με αρκετούς διάσημους τραγουδιστές, όπως ο Μητροπάνος, η Τζένη Βάνου κτλ. Μετά αναγκάστηκε λόγω ηλικίας να εργάζεται σε ταβέρνες και να τραγουδάει. Και τραγουδάει ακόμη.

Αργότερα, το internet βοήθησε περισσότερο;

Τώρα με το Internet κάποιος μπορεί να σε βρει πιο εύκολα αλλά ο ανταγωνισμός είναι πολύ – πολύ μεγαλύτερος. Το studiophonetics.gr ήταν το πρώτο site στην Ελλάδα που αφορούσε αποκλειστικά την φωνητική. Τώρα πλέον υπάρχουν δεκάδες. Έχουμε πάραυτα τις περισσότερες και πιο άριστες αξιολογήσεις. Κι αυτή είναι η δύναμη μας. Το feedback του κόσμου. Των μαθητών μας. Κι έτσι συνεχίζουμε με αισιοδοξία και αποφασιστικότητα ότι πραγματικά προσφέρουμε ό,τι καλύτερο.

Παράλληλα με το τραγούδι και την φωνητική, ασχοληθήκατε κάποια στιγμή επαγγελματικά με κάτι άλλο, μόνο για βιοποριστικούς λόγους;

Ναι. Στο ξεκίνημα της καριέρας μου ως καθηγητής φωνητικής ασχολήθηκα και με άλλα επαγγέλματα. Θυμάμαι εργαζόμουν σε σούπερ μάρκετ, σε κατάστημα ηλεκτρονικών υπολογιστών κτλ. Όταν άρχισαν όμως να γεμίζουν οι ώρες μου αναγκάστηκα να σταματήσω από τις υπόλοιπες εργασίες μου και να αφοσιωθώ αποκλειστικά στα μαθήματα φωνητικής τα οποία γινόντουσαν στην οικία μου. Έπειτα αναγκάστηκα να βρω έναν επαγγελματικό χώρο γιατί τα μαθήματα άρχισαν να ενοχλούν τους γείτονες.

 Ποια στιγμή νιώσατε περήφανος για το επάγγελμά σας;

  Περήφανος νιώθω πάντα όταν κάποιοι μου λένε ότι το μάθημα τους φτιάχνει την διάθεση, τη μέρα. Δεν υπάρχει καλύτερη επιβράβευση από αυτό. Μερικές φορές στα live που κάνω σαν τραγουδιστής, μου λένε κάτι ανάλογο και νιώθω ευλογία γι’ αυτό που διάλεξα να κάνω. Είναι για μένα πολύ σημαντικό το να κάνω κάποιους ανθρώπους να νιώθουν πιο ζωντανοί και πιο ανάλαφροι μέσα από τη μουσική. Βέβαια κάποιοι από τους μαθητές μου έχουν γίνει διάσημοι. Κι όταν μιλάνε για μένα νιώθω υπερηφάνεια. Όπως η Βιολέτα Ίκαρη που δεν χάνει ευκαιρία να πει μια καλή κουβέντα. Και την ευχαριστώ δημοσίως.

Θα αλλάζατε κάτι στην επαγγελματική σας καριέρα; Και αν ναι, τι;

Όχι δεν θα άλλαζα κάτι. Είμαι αρκετά ικανοποιημένος με ότι έχω καταφέρει. Βήμα- βήμα και με τις δικές μου δυνάμεις αλλά και με την βοήθεια των άλλων, προχωράω και ονειρεύομαι το μέλλον με αισιοδοξία.

Θα επιθυμούσατε να αλλάξει κάτι στην χώρα μας, σχετικά με το επάγγελμά σας;

 Ναι. Επιθυμώ να υπάρξει ένας τρόπος αξιολόγησης των καθηγητών φωνητικής για να εξαλειφθούν όλοι αυτοί οι οποίοι διδάσκουν ανακρίβειες και δεν προωθούν την γνώση για την φωνητική. Πραγματικά εκεί έξω επικρατεί ένα χάος από διαφορετικές απόψεις. Και απόψεις που καθοδηγούν λάθος κατά την γνώμη μου τους μαθητές. Πρέπει να υπάρξουν επιτέλους κάποια standard που θα ισχύσουν. Από την άλλη η φωνητική έγκειται στην ανθρώπινη εμπειρία. Δεν έχω πρόβλημα με τους καθηγητές που διδάσκουν μέσα από την εμπειρία τους. Έχω πρόβλημα με αυτούς που διδάσκουν διάφορα χωρίς να τα έχουν εξετάσει αρκετά μέσα από την προσωπική τους εμπειρία.

 Ποιος μπορεί να απευθυνθεί σε ένα δάσκαλο φωνητικής;

  Ο οποιοσδήποτε. Μετά από 22 χρόνια εμπειρίας στην φωνητική διδασκαλία μπορώ να πω με απόλυτη βεβαιότητα ότι η φωνητική, το τραγούδι είναι για όλους. Ελάχιστες εξαιρέσεις, ίσως υπάρχουν όταν κάποιος έχει ένα σοβαρό φωνητικό πρόβλημα. Για να υποστηρίξω αυτά που λέω θα αναφέρω μερικά παραδείγματα. Συνήθως έρχονται παιδιά νέα που ενδιαφέρονται να μάθουν τεχνική και τραγουδάνε ήδη κάπως καλά και ίσως έχουν και κάποια εμπειρία με μουσικά όργανα. Επειδή η τεχνική είναι σαν να πηγαίνεις γυμναστήριο, την μαθαίνουν και όλα πάνε καλά. Μερικές φορές έρχονται άτομα μεγαλύτερης ηλικίας. Εκεί υπάρχει ένα θέμα με την φυσική κατάσταση, ειδικά όταν επιθυμούν να αυξήσουν την φωνητική έκτασή τους. Αλλά και τότε πάμε καλά γιατί συνειδητοποιούν την τεχνική και τραγουδούν αυτό που μπορούν. Άλλες φορές έρχονται παιδιά με λιγότερη ικανότητα στο κούρδισμα. Εκεί χρειάζεται περισσότερος κόπος. Μέσα από ειδικές ασκήσεις και την εκμάθηση κάποιου μουσικού οργάνου ξεπερνιέται και αυτό. Αν κάποιος έρθει για να μάθει, δεν υπάρχει εμπόδιο. Αν έρχεται όμως με τη νοοτροπία που ακούγεται, «το έχεις – δεν το έχεις», τότε δεν γίνεται τίποτα. Ένα επιχείρημα που χρησιμοποιώ σε αυτούς που πιστεύουν ότι δεν το έχουν είναι το εξής, τους λέω «όταν ξεκινάει κάποιος να παίζει πιάνο ξέρει αν το έχει;». Όλα χρειάζονται κόπο ανάλογα την περίπτωση και όλα είναι θέμα θέλησης. Δεν λέω ότι η κλίση στη μουσική δεν βοηθάει. Βοηθάει και πολύ. Αλλά θα μου επιτρέψετε να σας πω από την εμπειρία μου, ότι παιδιά χωρίς κλίση ξεπέρασαν σε ικανότητες άλλα παιδιά που είχαν κλίση. Πώς; Εργάστηκαν περισσότερο. Έχει έρθει μαθητής που δεν μπορούσε να πιάσει ούτε μία νότα. Και αυτή τη στιγμή τραγουδάει pitch perfect, ξέρει να παίζει πιάνο, και δημιουργεί συνεχώς μουσικά κομμάτια – τραγούδια. Και αυτό δεν είναι το μοναδικό παράδειγμα. Εδώ να σημειώσω βεβαίως το ρόλο του δασκάλου-καθοδηγητή ο οποίος είναι σημαντικότατος.

Από ποια ηλικία μπορεί να αρχίσει κάποιος μαθήματα φωνητικής; Και μέχρι ποια ηλικία μπορεί κάποιος να ασχοληθεί με το τραγούδι;

 Δεν υπάρχει κανένας περιορισμός στο θέμα της ηλικίας. Αναλογιστείτε ότι υπάρχουν χορωδίες με μικρά παιδιά, με εφήβους αλλά και με μεγαλύτερα σε ηλικία άτομα. Τα μόνα που χρειάζονται παύση είναι τα αγόρια, όταν κάνουν μεταφώνηση, περίπου στην ηλικία των 15 με 17. Μπορούν να κάνουν ασκήσεις και να τραγουδούν εννοείται, αλλά δεν πρέπει να πιέζουν την φωνή τους. Πρέπει να τραγουδούν ό,τι μπορεί η φωνή τους με χαλαρό τρόπο, γιατί αλλιώς μπορεί να γίνει ζημιά. Έχουν έρθει στη σχολή μας αγόρια που τραγουδούσαν μικροί ψηλές νότες και τις έχουν χάσει λόγω της μεταφώνησης, αλλά επειδή πίεσαν τη φωνή τους να τραγουδάει ψηλά, δημιούργησαν κάποια φωνητικά προβλήματα.

Ποιο είναι το καλύτερο σχόλιο που έχετε ακούσει από κάποιο μαθητή σας;

Το καλύτερο σχόλιο που έλαβα είναι, ότι χωρίς εσάς δεν θα είχα ανακαλύψει πως μπορώ να τραγουδήσω. Επίσης ένα άλλο πολύ καλό είναι, δάσκαλε κι αν έφυγα από κοντά σου, όταν τραγουδάω σε ακούω μέσα στο κεφάλι μου να μου μιλάς, ακόμη μου κάνεις μάθημα. Επίσης ένα σχόλιο που μου δίνει δύναμη να συνεχίζω να τραγουδάω και να ασχολούμαι με την φωνητική είναι, ήρθαμε έτσι τυχαία να ακούσουμε το live και περάσαμε φανταστικά, μας έφτιαξες την μέρα, μπορούμε αύριο να πάμε στην δουλειά μας ευτυχισμένοι και ανάλαφροι. Τι καλύτερο από αυτό για έναν καλλιτέχνη.

Τι θα συμβουλεύατε κάποιον που θέλει να ασχοληθεί επαγγελματικά με το τραγούδι;

Θα τον συμβούλευα να μάθει οπωσδήποτε ένα μουσικό όργανο. Επίσης κάποιες βασικές γνώσεις θεωρίας και αρμονίας μουσικής. Να εξασκεί την φωνή του ανά δύο ή τρεις μέρες και να μάθει καλή τεχνική. Να βρει το στυλ που τον εκφράζει και να το αγαπάει. Να αφοσιωθεί σε αυτό. Να προσέχει την υγεία του και να αθλείται. Να αποφεύγει τα πολλά ξενύχτια γιατί επιβαρύνουν πολύ την φωνή. Ακόμη κι αν η δουλειά του εκεί που τραγουδάει δηλαδή είναι βραδινή, να φεύγει το συντομότερο για το σπίτι και να ξεκουράζεται. Να έχει υπομονή και πίστη και να τραγουδάει όπου μπορεί αρχικά, για να αποκτήσει εμπειρία. Να κοιτάει να προοδεύει συνεχώς για να προσελκύει καλούς μουσικούς δίπλα του. Να δημιουργήσει δικά του κομμάτια και να τα δημοσιοποιήσει γιατί μπορεί να φτάσουν σε κάποια αυτιά που θα εκτιμήσουν την προσπάθεια του και ίσως του προτείνουν συνεργασία. Το ένα πράγμα φέρνει το άλλο. Όταν κάποιος κινείται και το προσπαθεί και έχει βέβαια και την απαιτούμενη αξία, σχεδόν πάντα, κάτι γίνεται. Επίσης να μην στηριχτεί σε κάποια απότομη διασημότητα που ίσως λάβει λόγω κάποιου talent show που μπορεί να πάει και να φανεί. Να στηριχτεί στην πολλή δουλειά, στα όνειρα του, στην θέληση, την επιμονή του και φυσικά στην αποτυχία. Ο μεγαλύτερος δάσκαλος είναι η αποτυχία.

 Ποια η γνώμη σας για τα μουσικά τηλεοπτικά talent shows; Θα προτείνατε σε κάποιο μαθητή σας να συμμετάσχει σε κάποιο ή όχι;

Ναι, θα πρότεινα να πάει κάποιος μαθητής μου αλλά με την εξής συμβουλή: «Μην αφήσεις κανέναν να σε προσβάλλει και μην απογοητευτείς αν δεν τα καταφέρεις. Επίσης στηρίξου περισσότερο στην δουλειά σου και όχι στην εφήμερη δημοσιότητα του talent show.» Η γνώμη μου για αυτά δεν είναι καλή. Είναι απλά ένας τρόπος να βγάζουν κάποιοι χρήματα, εύκολα, από την εκμετάλλευση κάποιων ανθρώπων που έχουν Α ή Β ταλέντο και αυτό είναι τελείως λυπηρό. Ειδικά όταν ακούς κάποιους από αυτούς τους “διάσημους” να μιλάνε με υποτιμητικό τρόπο σε αυτές τις νεανικές ψυχές, οι οποίες χρειάζονται καθοδήγηση με αγάπη και ειλικρίνεια, αξίες που δυστυχώς δεν φέρνουν λεφτά στην τηλεόραση.

Ολοκληρώνοντας, θα αποτρέπατε ποτέ κάποιον να ασχοληθεί με το τραγούδι; Και αν ναι, για ποιο λόγο;

 Ποτέ δεν θα απέτρεπα κάποιον στο να ασχοληθεί με το τραγούδι. Το τραγούδι έχει συνδεθεί με την δημοσιότητα και τα εύκολα χρήματα. Δεν είναι έτσι. Το τραγούδι για μένα παίζει σημαντικό ψυχαγωγικό ρόλο. Οι μαθητές μου προέρχονται από όλα σχεδόν τα επαγγέλματα. Και το κάνουν για το χόμπι τους. Και εμείς τους βοηθάμε να το κάνουν καλά. Κι έτσι το ευχαριστιόνται περισσότερο. Μόνο ένα τις εκατό σκοπεύει να το κυνηγήσει επαγγελματικά. Από τα αυτιά μας, έχουν περάσει όλα αυτά τα χρόνια πάνω από 2000 μαθητές. Από αυτούς, μου έρχονται στο μυαλό δύο τρεις είναι που κάνουν τώρα κάτι επαγγελματικά. Η Βιολέτα Ίκαρη, ο Ίαν Στρατής και ο Ηλίας Μπόγδανος. Αλλά είναι και πολλοί άλλοι που τραγουδάνε σε underground φάση, όπως κι εγώ εξάλλου. Και αυτό είναι μια χαρά. Και οι περισσότεροι μαθητές μου τραγουδάνε με τις παρέες τους. Κι αυτό είναι μια χαρά. Κι άλλοι περιμένουν τα live της σχολής μας για να τραγουδήσουν. Και αυτό επίσης είναι μια χαρά. Το τραγούδι είναι για όλους!